Λύσανδρος

(455; – 395 π.Χ.). Σπαρτιάτης στρατηγός. Υπήρξε ο βασικός υπεύθυνος της οριστικής ήττας των Αθηνών στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Το 408 π.Χ. ανέλαβε τη διοίκηση του σπαρτιατικού στόλου, ο οποίος βρισκόταν ακόμα σε διάλυση, ύστερα από την καταστροφή του στην Κύζικο το 410. Ο Λ. τον αναδιοργάνωσε με την ενίσχυση του Κύρου του Νεότερου και το 407 κατόρθωσε να νικήσει τον αθηναϊκό στόλο κοντά στο Νότιον. Το επόμενο έτος, ο διάδοχός του, Καλλικρατίδας, ηττήθηκε από τους Αθηναίους στις Αργινούσες. Τότε, οι συμμαχικές πόλεις της Μικράς Ασίας και των νησιών πραγματοποίησαν συνέδριο στην Έφεσο και ζήτησαν από τη Σπάρτη να αναθέσει και πάλι τη διοίκηση του στόλου στον Λ. Επειδή το σπαρτιατικό πολίτευμα δεν επέτρεπε τον επαναδιορισμό του ίδιου ναυάρχου, κατά το τέλος του καλοκαιριού του 405 ο Λ. ανέλαβε την ουσιαστική διοίκηση του στόλου υπό την ονομαστική ναυαρχία του Αράκου. Ο Λ. δεν έχασε καιρό. Συγκέντρωσε και αναδιοργάνωσε τον στόλο στην Έφεσο, εξασφάλισε πάλι την υποστήριξη του Κύρου του Νεότερου και, αφού έγινε κύριος της Λαμψάκου στα τέλη του ίδιου έτους, εκμηδένισε σε μια αιφνιδιαστική επίθεση τον αθηναϊκό στόλο στον Ελλήσποντο, κοντά στους Αιγός Ποταμούς, και επέστρεψε θριαμβευτικά στη Σπάρτη στα μέσα του καλοκαιριού του 404. Εκείνη την περίοδο άγγιξε το απόγειο της δόξας του: σε πολλές ελληνικές πόλεις τού αποδίδονταν τιμές ημίθεου και ήρωα, ενώ οι Σάμιοι ολιγαρχικοί μετονόμασαν τα Ηραία σε Λυσάνδρεια και τελούσαν προς τιμήν του θυσίες. Οι επιτυχίες του και οι τιμές με τις οποίες περιβλήθηκε τον έκαναν περισσότερο φιλόδοξο: σκέφτηκε να αλλάξει το πολίτευμα της πατρίδας του, να αντικαταστήσει την κληρονομική βασιλεία με αιρετή και να γίνει ο ίδιος βασιλιάς. Τα φιλόδοξα, όμως, σχέδιά του προκάλεσαν την αντίδραση των συντηρητικών Σπαρτιατών και των βασιλιάδων, οι οποίοι τον παραγκώνιζαν και τον ταπείνωναν διαρκώς. Το 395 του ανατέθηκε η αρχιστρατηγία του πολέμου κατά των Βοιωτών, οι οποίοι παραβιάζοντας τη σπαρτιατική απαγόρευση εισέβαλαν στη Φωκίδα. Κατέλαβε τον Ορχομενό και στράφηκε προς την Αλίαρτο, αλλά υπέστη αιφνιδιασμό από τους Βοιωτούς ενώ περίμενε ενισχύσεις από τον Παυσανία και έπεσε στο πεδίο της μάχης, η οποία έληξε με την ήττα του σπαρτιατικού στρατού.